Inclusief onderwijs: een onderwerp dat Ankie en Guillermo na aan het hart ligt. Een stip op de horizon waar zij zich dagelijks voor inzetten. Al is Ankie de Laat als bestuurder van ATO-Scholenkring voorstander van een geleidelijke weg. “Wij hebben met elkaar nagedacht over hoe we de weg naar inclusief onderwijs kunnen vormgeven. Dat doen we via tussenstappen waarvoor voldoende draagvlak is. Zodat dat wat we doen, haalbaar is en succes heeft.”
Guillermo Holman is directeur/ bestuurder van samenwerkingsverband PO de Meierij en onderschrijft dit. We hebben in Den Bosch al mooie dingen bereikt. Den Bosch kent een lange traditie waar Ankie, ik en onze voorgangers van genieten. De manier waarop de gemeente en schoolbesturen het onderwijs vormgeven, is vooruitstrevend. Met wethouders die hebben gezegd: in deze stad bouwen we alleen nog maar kindcentra. Dat verplicht ons allemaal om daar ook invulling aan te geven. En dat proberen we samen te doen. Ik durf echt wel te zeggen dat het in Den Bosch steeds minder uitmaakt waar je wieg staat.”
Elk kind is welkom
Ankie vertelt dat ATO-Scholenkring nog een stap verder wil gaan als het om huisvesting gaat. “De gemeente spreekt in het integraal huisvestingsplan over nieuw op te richten scholen. Wij hebben als ATO-Scholenkring gezegd: wij willen alleen nog maar inclusieve kindcentra bouwen. Dit sluit aan bij onze nieuwe strategische koers, waarin we de groei naar inclusief onderwijs als ambitie hebben opgenomen. Ik zie het als een belangrijke ontwikkeling dat we spreken over inclusief onderwijs. Een paar jaar geleden spraken we nog over ‘zo thuis nabij mogelijk’ en daarna over ‘thuis nabij’. Inclusief onderwijs gaat écht verder.
Uiteindelijk gaat het over de mindset die we met elkaar ontwikkelen. Mensen spreken volop over gelijke kansen. Je vindt daar voldoende draagvlak voor. Iedereen wil dat álle kinderen gelijke kansen hebben. De volgende stap is iedereen is welkom. Je hoort wel eens de metafoor: bij gelijke kansen krijg je een uitnodiging voor een kinderfeestje en bij inclusiviteit mag je ook meedansen. Dit is het nuanceverschil dat maakt dat kinderen anders in het leven kunnen staan.”
Project ‘Samen inclusie’
Guillermo knikt bevestigend. “Ankie vertelde dat ze vier scholen een impuls wilde geven en daarmee een stap wilde zetten richting inclusief onderwijs. Dat vind ik interessant. Wij denken als samenwerkingsverband zeer bewust na over hoe we onze reserves afbouwen en impact kunnen maken. Dat doen we hier door de vier scholen een boost te geven. Uit ervaring weet ik dat je met een gericht projectbudget schoolleiders uitdaagt om een stap te zetten. Ook met een klein budget levert dat vaak een grote stap op.”
Ankie vult Guillermo aan. “Vorig schooljaar hebben we gebruikt om in beeld te brengen: waar staan we nu op de weg naar inclusief onderwijs. Dat doen we binnen het project ‘Samen inclusie’. Natuurlijk zien wij verschillen tussen scholen. De ene school is verder op de weg naar inclusief onderwijs dan de andere school. Dat heeft vaak ook te maken met het type leerling dat zich aandient. In een ingewikkelde wijk heb je andere uitdagingen dan in een neutrale wijk. Dat accepteren we met elkaar. Waar het om gaat, is dat er beweging komt, dat scholen erover nadenken en leren van elkaars voorbeelden.
Dit schooljaar bekijken we welke stappen we moeten zetten om toe te groeien naar inclusief onderwijs. De gelden van het samenwerkingsverband kwamen op een goed moment. Hiermee kunnen we pilots op vier van onze scholen financieren.”
Samenwerken met belangrijke partners
Ankie vertelt verder. “De vier scholen gaan onderzoeken hoe zij zo’n volgende stap kunnen zetten. Dit doen zij samen met het speciaal onderwijs en andere samenwerkingspartners. Zodat ze kunnen leren van hun kennis en expertise en de organisatievormen waar zij mee werken. En we zien ouders als een belangrijke partner en proberen hen in hoge mate betrokken te krijgen.
De vier scholen hebben ieder een groep leerlingen centraal gesteld: leerlingen met gedragsproblematiek, kinderen met het Downsyndroom, een handicap of chronische aandoening, jonge kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte of leerlingen voor wie een symbiosetraject interessant is. Iedere school maakt voor één van deze doelgroepen een routekaart. Het doel is het netwerk in kaart brengen, de route naar de juiste expertise in beeld brengen en vertellen hoe je het financiële stuk regelt. Door de routekaart met elkaar te delen, zorgen we ervoor dat niet elke school het wiel opnieuw moet uitvinden.”
Guillermo vertelt dat het op de weg naar inclusief onderwijs altijd zoeken is naar de volgende stap. “Ik ben trots op alle schoolbestuurders binnen ons samenwerkingsverband die telkens het kritische gesprek met schoolleiders aangaan. Op veel scholen gebeuren al mooie dingen. Ze helpen individuele leerlingen goed met passend onderwijs. Toch is er altijd een volgende stap. Bijvoorbeeld door dat wat je voor individuele leerlingen doet, te vertalen naar een schoolconcept. Door als school te bouwen aan een netwerk van samenwerkingspartners met wie je de stappen naar inclusief onderwijs kunt zetten.”
Een blik vooruit
Het gaat erom hoe je in kleine stappen groeit naar de toekomst van morgen. Daar zijn Ankie en Guillermo het over eens. Guillermo benadrukt dat het soms ook een kwestie is van: gewoon doen.
“De rol van voorloper past goed bij ATO-Scholenkring. Dat zie je nu ook terug in de pilots. Ze zijn toonaangevend en ik hoop dat ze dat blijven.” Ankie heeft één van de eerste stappen al helder voor ogen. “Ik hoop dat de kennis die de vier scholen nu opdoen via de pilots volgend schooljaar ook beschikbaar is voor de andere scholen. Dat de routekaarten drempels kunnen wegnemen. Zodat elke school makkelijker een kind welkom kan heten.”
De vier pilots in beeld
- Kindcentrum Aan de Oosterplas richt zich op symbiosetrajecten.
- Kindcentrum De Hobbit richt zich op leerlingen met een handicap of chronische aandoening.
- Kindcentrum De Hoven richt zich op leerlingen met een handicap of chronische aandoening.
- Basisschool Het Rondeel richt zich op leerlingen met gedragsproblematiek en jongen kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte.
Specialistische voorzieningen/netwerken om te komen tot inclusief onderwijs (thema 2)
In het samenwerkingsverband PO de Meierij staan vier thema’s centraal. ‘Specialistische voorzieningen/ netwerken om te komen tot inclusief onderwijs’ is één van de thema’s.
We verbinden regulier en speciaal onderwijs door intensievere samenwerking en het uitwisselen van expertise. Hierin zijn verschillende vormen mogelijk, die we samen ontdekken. Kinderen kunnen, ongeacht hun ondersteuningsbehoefte, in hun eigen dorp of wijk naar school.
In bovenstaand interview vertellen Famke, Jannie van Lamoen en Sophie Smits over dit thema. De andere praktijkvoorbeelden vind je op deze pagina. Wil je geen verhaal missen? Volg ons dan via LinkedIn.
Tekst: Marleen Ceelen in opdracht van Zuiver C