De weg naar meer inclusie is een opdracht voor elke school, schoolbestuur, samenwerkingsverband, gemeente, maar ook de landelijke overheid. Met de ‘contouren van de Werkagenda route naar inclusief onderwijs 2035’ wordt dit concreet gemaakt. Het rapport beschrijft de ambities, acties en maatregelen om inclusiever onderwijs stap voor stap te realiseren. Het is mooi te lezen dat dit in hoge mate aansluit bij hoe we in onze regio al vorm geven aan inclusiever onderwijs.
Ik kan op alle onderdelen van de brief van minister Wiersma van 17 maart ingaan. Laat ik me voor nu beperken tot de 5 onderwerpen die mij in positieve zin opvallen.
1. Inclusie is een onderwijssysteem waarbij jongeren met en zonder ondersteuningsbehoeften samen naar school gaan
‘Een gelijkwaardige deelname aan de samenleving begint in het onderwijs’, schrijft de minister. ‘Dat zij samen opgroeien, samen leren en met respect en tolerantie met elkaar omgaan, is de inclusieve maatschappij van morgen.’
Onze nieuwe toekomst begint elke dag weer opnieuw als wij besluiten onze kinderen te verwelkomen en met een inclusieve mindset te behandelen. Een mooi voorbeeld is het verhaal van Kindcentrum Meerlaer dat wij afgelopen week publiceerden. Zo leren kinderen echt dat het anders kan in de toekomst. Zo zijn ze niet alleen klasgenootjes nu, maar ook collega’s van de toekomst.
2. We bewegen meer en meer naar een meer context- en groepsgerichte aanpak
Goed onderwijs kan includeren. De minister haalt ook de basisbeginselen van onderwijsprofessor Biesta aan en blijft benadrukken dat het gaat om kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. De ondersteuning zou niet moeten starten bij elk individu, maar inclusief onderwijs start bij de groep en de context daarvan.
We herkennen de trend dat het centraal stellen van de individuele ondersteuningsbehoefte en het inrichten van zorgstructuren het ‘medicaliseren’ versterkt. Ook binnen de Meierij zagen wij een flinke stijging van het aantal individuele aanvragen, tot zelfs 20% van een aantal leerlingen van een school. In onze inspiratiebijeenkomst van 21 maart besteden we daarom ook specifiek aandacht aan het normaliseren. Om deze trend te keren werken wij meer en meer met pilots voor een context- en groepsgerichte aanpak. Voorbeelden daarvan zie je terug in ons magazine vol verhalen uit onze praktijk.
Wij willen verder op deze ingeslagen weg. Hetgeen wat de minister schrijft onderschrijven wij volledig, ‘Uiteraard zonder de ondersteuningsbehoeften van ieder kind uit het oog te verliezen. Het is geen of-of-keuze. De basis van inclusief onderwijs is een groepsgerichte aanpak, waarbij ruimte blijft bestaan voor maatwerk.’
3. De weg naar inclusie kan niet zonder leerkrachten; kom alsjeblieft weer aan tafel!
De minister spreekt terecht zijn zorg uit over het feit dat de vertegenwoordigers van leerkrachten zich vanaf 2020 hebben teruggetrokken uit de gesprekken over passend en inclusief onderwijs. In zijn kamerbrief doet hij op meerdere plekken een uitnodiging aan deze partijen om weer in gesprek te gaan en onderschrijft hij de noodzaak van de goede randvoorwaarden. De leraar staat niet alleen, maar is wel de belangrijkste schakel.
Wij proberen door onze verhalen, inspiratiesessies, OPR en andere plekken waar onze collega’s komen de leerkracht te zien, te horen en aan het werk te zien. Zo kunnen wij telkens afwegen wat goed is voor morgen, volgende week, volgende maand of volgend jaar.
4. De vrijblijvendheid voorbij
Op meerdere plekken geeft de minister in zijn brief aan dat inclusiever onderwijs geen vrijblijvendheid is. Er mag ruimte zijn voor maatwerk, maar we dragen samen de verantwoordelijkheid voor de uitvoering. Er zal een duidelijke monitoring zijn in 2025, 2028 en 2031. ‘Uiterlijk in de laatste fase vanaf 2029, of zoveel eerder als mogelijk, gelden meerdere verplichtingen rondom de uitvoering.’
Resultaatdoelstellingen kunnen bijdragen om echt knopen door te hakken en het anders te gaan doen. Dat inclusief onderwijs binnen de Meierij heeft geleid tot de af- en ombouw van het sbo is hier een goed voorbeeld van. Verbazingwekkend genoeg is dit gebeurd zonder een landelijk besluit. Dat laat voor mij zien dat duidelijke doelstellingen en een gedeelde visie het ‘onderwijssysteem’ ook in beweging kunnen brengen.
5. Huisvesting is zeker van belang om inclusief onderwijs mogelijk te maken
Een van de voorwaarden die al jaren wordt benoemd door partijen is de huisvesting. We bouwen vandaag scholen voor kinderen die in 2050 naar school gaan. De keuzes die we nu maken bepalen dus ook de mogelijkheden voor inclusie in de toekomst. Dit benoemen is een grote stap vooruit, al vraagt dit nog veel gesprekken met gemeenten en andere partijen.
Tot slot
Alles bij elkaar opgeteld is dit een Kamerbrief die mij positief stemt. De vrijblijvendheid is voorbij en de focus verschuift naar de groep in plaats van het individu. De enige kritische noot is dat het daadwerkelijke beleid erop moet aansluiten. De aangekondigde ‘korting’ van alle samenwerkingsverbanden met te veel eigen vermogen sluit niet aan op de prettige toon van deze Kamerbrief. Dat neemt niet weg dat wij binnen de Meierij er voor blijven gaan. Of, zoals de titel van ons ondersteuningsplan luidt: Samen sterk voor meer inclusie.
Ik wens je veel leesplezier.
Guillermo Holman
Directeur-bestuurder
Contouren werkagenda Route naar inclusief onderwijs 2035: bekijk de stukken
Op vrijdag 17 maart heeft Minister Wiersma, mede namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een Kamerbrief verstuurd. Daarin staat zijn visie op inclusief onderwijs en wat de eerste stappen zijn om daar in de komende jaren naartoe te werken.
In de brief informeert hij over:
- De contouren van de werkagenda inclusief onderwijs 2035
- Acties en maatregelen
- Het proces rondom draagvlak voor en de vervolgstappen rondom de werkagenda
Je vindt de Kamerbrief en de bijbehorende documenten op de website van het Ministerie.
